“Yetersiz Süt Üretimi mi ?” Giriş Dersi

Orijinal Yazı: Low Milk Supply 101

Yazar: Emma Pickett

Çeviren: Nevin Şahinbeyoğlu

Düzeltmeler: Berna Bayrak, Özden Kaşkar Duran

Yazarın izniyle çevrilmiştir.

 

Sorduğum için bağışlayın ama sütünüz GERÇEKTEN yetersiz mi?

Bu noktadan başlamak çok önemli. Lütfen bana sabır gösterin. Sizin durumunuzu sorgulamak ve sinir bozucu, o çok bilmiş emzirme danışmanı olmak niyetinde değilim. Ancak sütünün yetersiz olduğundan endişe eden ÇOĞU yeni annenin süt üretimi yetersiz DEĞİL.

Yeterince süt üretemediğini veya bebeğinin yeterince süt alamadığını düşündüğü için mama vermeye başlayan kadınların büyük bir çoğunluğunun BİR SORUNU YOK.

Bunu ne kadar vurgulasam da az.

Her gün birçok anne süt üretimlerinde bir sorun olmadığı halde panik içinde emzirmeyi bırakıyor veya mama kullanmaya başlıyorlar. Ancak pek tabi ki yanlış bir yönlendirmeyle mama kullanmaya bir kez başladıklarında, memelerine süt üretimini gerçekten azaltmak için sinyal göndermeye başlayacaklardır.

Bebeğinizi emzirme aralığınız sehpanızın üzerindeki kitabın veya kayınvalidenizin söylediği veya arkadaşınızın bebeğinin yapabildiği gibi, X saate çıkmadığı için süt üretiminiz yetersiz değil.

Sağlıklı süt üretimi olan bir anneye sahip sağlıklı, mutlu ve normal bir bebek son beslenmesinden bir saat, 90 dakika, 45 dakika veya iki saat sonra yeniden acıkabilir. Bebeğiniz sık aralıklarla emen bir bebek olabilir ve memeden ayrılmak istemeyebilir. Büyüme atağı geçiriyor ve günün her saati emmek istiyor olabilir.

Memelerinizden artık eski kadar süt sızmamasından dolayı süt üretiminiz yetersiz değil. Bazı annelerin memeleri diğerlerinden daha az süt sızıntısı yapar. Çoğu anne, memelere basınç yapmaktan sorumlu minicik sphincter kaslarının zamanla uyum sağlaması ile süt sızıntısının azaldığını fark etmektedir.

Memeleriniz eskisinden daha yumuşak olduğu için süt üretiminiz yetersiz değil. Emzirmeye başladığımız ilk günlerde hissettiğimiz fazla doluluk damarsal genişleme (kan ve lenf) kaynaklıdır ve bedenimizin emzirme aralarında fazladan oluşan sütü verimsiz bir şekilde depolamasıyla ilgilidir. Zaman geçtikçe memeler depolama konusunda akıllanırlar. (Unutmayın ki bebek emdiği sırada da süt anlık olarak üretilmektedir.) Diğer yandan meme dokusunun büyüme hızı yavaşladığında daha az kan ve lenf sıvısına ihtiyaç olmaktadır. Başlangıçta, çoğu zaman hangi memenin sırasının geldiği bellidir. Bu his zamanla kaybolur. Pek çok anne de bu durumu yanlış bir şekilde süt üretimlerinde bir düşüş olarak yorumlarlar. Pek çoğumuz emzirme deneyimimiz boyunca memelerimizi ağır ve dolu hissetmeyebiliriz. “Memelerimin dolmasını bekleyeceğim!” gibi bir şeyi aklınızdan geçirmeyin sakın! Hayır. Sütün olağanüstü salgılanma sürecinin işleyişinin nasıl yanlış anlaşıldığının göstergesidir bu. Memeler daha boşken süt üretimi artmaktadır. Daha boş, daha yumuşak olan memeler, şişmiş ve dolu olan memelerden, 24 saatlik zaman diliminde toplamda daha çok süt üretebilirler.

Bebeğinizin emme süresi kısa olduğu için süt üretiminiz yetersiz değil. Pek çok bebek ihtiyaç duyduğu her şeyi on dakikadan kısa bir süre içerisinde alır. Bazen bir beslenme sadece beş dakika sürebilir. Pek çok bebek dil ve çene kaslarını olağanüstü etkili bir şekilde kullanır, lıkır lıkır yutkunur, yağlı süt gelmeye başladığında yavaşlar ve sonra mutlu bir şekilde memeden ayrılır. Bu dokuz dakika da sürebilir on dokuz da. Bir bebek yeni doğduğunda bir memeyi boşaltmak için (boşaltmak derken memeler asla tamamen boşalmaz, sadece bebeğin almak istediği tüm sütü almış olması demek) 30 dakikaya ihtiyaç duyabilir. Bebek büyüdükçe bu süre belirgin bir şekilde düşer. Bu, bebeğin daha az süt içtiği anlamına gelmez. Küçük, uykulu, hafif sarılık geçiren bir bebeğin, emerken bir kaç dakika boyunca yutkunmadan anne memesinde hemen uykuya dalması tamamen farklı bir hikaye. Yine de bebeğin daha uzun emmesi her zaman daha iyi olmayabilir.

Memeleriniz küçük olduğu için süt üretiminiz yetersiz değil. Büyük memeler yağ dokusu ve salgı bezlerinin bir birleşimidir. Memelerinin ebadına bakarak bir kişinin süt üretimiyle ilgili yorumda bulunulamaz. Memelerinizin gerçekten de “normal” görünmediğini düşünüyorsanız bu konuya daha sonra değineceğiz.

Bebeğiniz çok sık uyanıyor diye süt üretiminiz yetersiz değil. Pek çok küçük bebek gece gündüz aynı aralıklarla beslenir. Pek çoğu 2-3 saatte bir uyanmaya bir süre daha devam eder.

Bebeğiniz beslendikten sonra “sızmadığı” için süt üretiminiz yetersiz değil. Bebeklerinizi beslersiniz ve onlar memenizde uyuyakalırlar. Onları beşiklerine alırsınız ve bir anda sanki çivili bir yatağa yatırmışsınız gibi uyanırlar. Ve yeniden aranmaya başlarlar. Bu, sizinle ten tene temasta olmak güzel, rahat, sıcak olduğu ve güzel koktuğu için olur.Beşiği sizin kadar sıcak değil. Bebeğinizi beşiğe taşırken Moro refleksini tetiklemiş olabilirsiniz. Muhtemelen beslendikten sonra 15-30 dakika içinde, kan dolaşımlarındaki kolesistokinin hormonunu düştüğü ve bu yüzden daha uyanık olduğu bir anda taşıdınız. Minik, primat memeli bebeğiniz anne memesinin harika bir yer olduğunu düşünüyor. Bebekler rahatlamak için emmeyi sever. Bebekler ekstra porsiyonları sever. Bu yeterince süt üretemediğiniz anlamına gelmez.

Bebeğiniz emdikten sonra biberonla süt içmeye devam ettiği için süt üretiminiz yetersiz değil. Küçük bir bebeğin damağına memeyi dokundurduğunuz an emme refleksini tetiklersiniz. Bebekler genellikle ihtiyaçlarının ötesinde süt içmeye devam edeceklerdir. Bu durum biberonla beslenmeyle obeziteyi ilişkilendirmemizin nedenlerinden biridir.

“Süt inme” refleksini hissedemediğiniz için süt üretiminiz yetersiz değil. Bazı kadınlar süt geldiğinde hafif bir sızı hissederler. Bazıları hissetmez. Önemli bir kısmı sadece ilk haftalarda hisseder ve bu his zamanla kaybolur. Bu hissin kayboluşu bazen anneleri endişelendirir. Bu hissin kaybolması son derece normaldir ve süt üretiminizle ilgili bir şeyin değiştiği anlamını taşımaz.

Yüksek miktarda süt sağamadığınız için süt üretiminiz yetersiz değildir. Emzirmek ve süt sağmak şaşırtıcı bir şekilde birbirinden alakasızdır. Bebeğiniz sütü çok farklı bir şekilde çekmektedir. Sağlıklı süt üretimine sahip pek çok kadın süt sağma konusunda başarısız olabilmektedir. Pompa bazı bu annelerde süt inme refleksini ortaya çıkaramayabilir. Dolayısıyla süt sağamayabilirler. Pompalar her zaman çalışmayabilir. Valflar eskidikçe emiş gücü düşer.

Bir annenin süt üretiminin GERÇEKTEN yetersiz olduğunu gösteren şeyler şunlardır:

Kilo alma sorunları. Bebekler doğar ve kilo kaybederler. Aşağı yukarı iki hafta içinde doğum kilolarını geri alırlar. Bundan sonra her hafta yaklaşık olarak 150-200 gr alırlar. Dördüncü ay civarında bu kilo alım hızı düşer. Yeni doğan bebeğiniz toplam ağırlığının %10'undan fazlasını kaybetmişse dikkatli olmamız gerek, ancak doğumun kendisi gibi bir kaç şeye daha bakmak isteriz. Doğum sırasında, sizi ve bebeğinizi sıvıyla dolduran, serum takıldı mı? Göz kamaştıran yeni doğanınız ilk fotoğraflarında minik bir marşmelov adamına benziyor muydu? Serum sıvısı bebeğinizin doğum kilosunu artırdı ve bir kaç gün içinde vücuttan atılacağından daha çok kilo kaybı görebiliriz. Bu, mutlaka bir besleme veya süt üretim sorunu olduğu anlamına gelmez. Ancak, bebeğinizin beşinci günden sonra veya ikinci bir kez kilo vermesini istemeyiz. Bazı bebeklerin doğum kilolarına ulaşması üç hafta sürebilir.

Bebek takip kitapçığındaki büyüme eğrisine bakın. Dikkat edin doğum kilosu çizgisi var ve eğrinin devam etmediği bir boşluktan sonra ikinci haftada eğri yine başlar. Sırf bebeğiniz %75'lik persentilde doğdu diye, iki haftalık boşluktan sonra yine %75'lik eğriden devam etmesini bekleyemeyiz. Eğriler bu sebeple devam etmezler. Bu yüzden arada boşluk var. Bebeğiniz iki haftalık olduğunda yeniden başlarız. O zaman %50'lik eğride olabilirsiniz. Bundan sonra ideal olması gereken aşağı yukarı aynı eğride kalmalarıdır. Bazen bebekler kilo alma da düşüş yaşayabilirler. %25'lik eğriye yaklaşabilirler. Sonra birden yine yukarılara çıkabilirler. Tüm bebeklerin bir eğriye sıkıca sarılmalarını bekleyemeyiz. Bu tablo bir rehber niteliğindedir. Ortalama değerlerle ilgilidir, matematiksel kesinliklerle değil.

Bezler. İlk günlerde (ilk dört hafta)kakaya ve çişe bakarız. Sütünüz geldikten sonra (ikinci ile beşinci gün arasında) 24 saatlik bir zaman diliminde altı çişli bez ve üç tane, en az 1 TL demir para büyüklüğünde kaka görmeyi bekleriz. Dördüncü haftadan sonra bazı bebeklerin kaka yapma sayıları azalabilir. Bu herhangi bir şeyin yanlış olduğu anlamına gelmez. Bazı bebekler günlerce kaka yapmadan durabilir ve bunun sütü daha az alması veya süt üretimiyle bir ilgisi yoktur. Ancak biri size on günlük bebeğin bir kaç gün kaka yapmamasının normal olduğunu söylerse ona inanmayın. Bu durumun araştırılması gerekir. Bu konuda ancak ilerleyen zamanlarda rahat olabiliriz.

Kilo alımı ve bezler. Hepsi bu. Sadece bu ikisi süt üretimiyle ilgili bilgi verebilir. İnsanların “bebekler emdikten sonra rahatlamalı ve bir süre uyumalıdır” dediklerini duyabilirsiniz ancak bazı bebeklerin hava almaya veya çiş yapmaya ihtiyacı vardır. Bazılarının reflüsü vardır veya uyanıp bir kez daha emmek isteyebilirler. Bunları söylerken bile dikkatli olmak gerek. Biz kilo alımı ve bezlere bakalım.

Peki varsayalım ki sütünüz yeterli değil. Kaçınız makaleyi okumaya devam ediyor? Buraya kadar geldiyseniz çok üzgünüm. Bebeğiniz geçtiğimiz hafta 60 gr ve ondan önceki hafta 90 gr hatta daha az aldıysa ve persentil tablosunda hızlı bir düşüşteyse üzgünüm. Üzgünüm çünkü bunun ne kadar korkutucu gelebileceğini biliyorum. Bundan daha önemli bir şey yokmuş gibi hissedersiniz. Ancak yapabileceğimiz şeyler var.

1. Doğru insanları bulun

Emzirme konusunda bilgili insanlar bulun. Böyle bir durumda mama kullanmanızı öneren birine ihtiyacınız yok. Tüm önerebildikleri buysa emzirme hakkında yeterince bilgili değiller ve başka birini bulmanız gerekiyor. Sütün nasıl salgılandığını bilen birine ihtiyacınız var. Bu insanlar size bazı durumlarda mama veya başka bir annenin sütünü kullanmanızı önerebilirler ancak bunun yanı sıra süt üretiminizi nasıl koruyup artıracağınızı da söyleyeceklerdir. Yakınınızda size bakacak insanlara da ihtiyacınız olacaktır. Bu listedeki her şeyi yapacaksanız sizi seven, sizin için akşam yemeği hazırlayabilecek ve banyo yapmanızı sağlayacak, bir sonraki kilo tartımından önce size mesaj atıp yanınızda olduğunu söyleyecek insanlara ihtiyacınız olacak.

2. Emzirmenin detaylıca incelenmesi

Emzirme danışmanı veya IBCLC (uluslararası sertifikalı emzirme danışmanı) gibi birinin emzirme pozisyonunuzu kontrol etmesi gerekir. Emzirdikten sonra meme uçlarınız biçimsiz durmuyor ve acımıyor olabilir ancak yine de bir şeyler yanlış gidiyor olabilir. Bebeğin memeyi kavrayışına bakılmalı. Bebeğin çenesi memeye iyice dayanmış mı? Bebeğin bedeni sizinkine yakın mı? Bebeğin kulağı, omuzu ve kalçası hizada mı?

Sadece bebeğin nasıl kavradığına bakmayıp sizin emzirme sürecinize tümüyle bakmalılar. Yeterince emziriyor musunuz? Belki bebeğinizin işaretleri çok kuvvetli olmadığı halde, birileri size işaretleri beklemelisin dediği için beslenme aralarını bazen dört saate çıkarıyorsunuz? Belki daha sık emzirmelisiniz?

Bebeğinize de yakından bakmaları gerekebilir. Bebeğin sütü etkili ememeyişinin bir sebebi var mı? Bu kişiler bebeğinizin diline, çenesine ve damağına bakabilecek birileri mi? “Dil bağı” terimine, özellikle “arka dil bağı” terimine aşinalar mı? Dil bağı varsa ne yapılması gerektiğini biliyorlar mı? Bu kişiler farklı emzirme pozisyonları önerebilirler ve sizi bir dil bağı uzmanına yönlendirebilirler.

Ne zaman meme değiştiriyorsunuz? Çok mu çabuk? (ve bebeğiniz yağlı sütü alamıyor mu?) Veya birileri size aynı memede kalmanızı, bebeğinizin ancak böyle son sütü alabileceğini söyledi diye bebeğiniz 45 dakikadır boşuna mı kürek çekiyor? Belki de bunun yerine 20-30 dakikada taraf değiştirmeniz gerekiyordur ki bebeğiniz toplamda daha çok süt ve ve yağlı süt alabilsin. Her iki alışkanlık da kilo alma sorununa yol açabilir. Yutkunmanın nasıl bir şey olduğunu ayırt edebilmenize yardımcı olacak birini bulun ki, ne zaman taraf değiştirmeniz gerektiğini veya etkili emmenin ne zaman bittiğini anlayın.

3. İnternette “breast compressions” adlı bir arama yapın. Dr. Jack Newman'a ait bir video ve broşür bulacaksınız. Emzirmenin sonlarında memelerinize baskı uygulayarak bebeğinizin ekstradan yağlı süt almasını sağlayabilirsiniz.

4. 3 hatta 4 memeniz var. Buna meme değiştirerek emzirmek (switch nursing) deniyor. İlk emzirdiğiniz memeye geri dönün. Orada süt olacaktır. Ne kadar çok emzirirseniz o kadar çok süt üreteceksiniz. Aynı memeye ikinci kez döndüğünüzde süt daha yağlı olacak ve bedeninize daha çok süt üretmesi için ekstra mesaj yollamış olacaksınız.

5. Zaman yaratın. Süt üretiminizi artıracaksanız yardım alın. Markete gidip alışveriş yapmak ve diğer çocuğunuzu okuldan almak zorunda olduğunuzda meme değiştirerek ve ten tene temas ile emzirmeye kendinizi adayamazsınız. Bu bir süt arzı operasyonuysa size kim yardımcı olabilir? İnsanların bebek balayından bahsettiğini duyarsınız. Yatağa gidin derler. Siz ve bebeğiniz. Sadece emzirin. Diğer tüm işleri bırakın. Bu size çekici geliyorsa yapın. Şahsen kendi bebek balayım oturma odasında cips eşliğinde kapalı gişe oynar muhtemelen.

6. Pompa kullanımı

Etkili bir şekilde emen bebek her zaman ilk tercihtir ancak pompalar da yardımcı olabilir. Emzirdiğiniz memeyi sağarak süt üretimini daha artırmak üzere beyninize ekstradan sinyaller gönderebilirsiniz. Yalnız  pompa yapmak için bebeği memeden almak söz konusu olamaz.

Pompayı her kullandığınızda yıkamak ve sterilize etmek zorunda değilsiniz. Temiz bir poşete koyup sağma seanslarınızın arasında buzdolabına kaldırın. 10 dakika sağmak yeterlidir. 30 dakikadır pompalıyorsanız ve “hiçbir şey” çıkmıyorsa, süt inme refleksini tetikleyemiyorsunuzdur ve kendinizi yoruyorsunuz. Yapabiliyorsanız her sağımdan önce memelerinizi, ılık kompres uygulaması ve masajla hazırlayın ve hem öncesinde hem sonrasında elle sağın (internette “Marmet hand expression” diye aratın). Bir saatinizi ayırıp “blok pompalama (cluster pumpng)” veya “power pompalama (power pumping)” yapabilirsiniz. Sık sık emen bir bebek gibi pompa yapın. 10 dakika pompa yapın, 5 dakika ara verin, yine pompa yapın ve bu şekilde devam edin.

Elinizdeki pompanın, alabileceklerinizin en iyisi olduğundan emin olun. Eğer ikinci else veya daha önce almış olduğunuz bir pompaysa servise gitmesi ve bazı parçalarının değiştirilmesi gerekebilir. Hastane tipi, ikili, elektrikli bir pompa kiralamayı da düşünebilirsiniz, böylece her iki memeyi de olabildiğince etkili bir şekilde sağma şansına sahip olabilirsiniz.

Pompa yaparken acı duymamanız gerek. Pompa huninizin  doğru ebatta olduğundan emin olun. Bu, pompa hunisinin  meme ucunuzun genişliğiyle uyumlu bir genişlikte olması gerektiği anlamına geliyor. Pompanın anında iyi sonuç vermesini beklemeyin. “Pompa yapmak istemiyorum çünkü o zaman memem boşalacak ve bebeğime daha az süt kalacak.” diye düşünmeyin. Bebeğiniz, pek tabi ki emzirme öncesi pompa yapmanızdan ve ona daha boş, yoğun ve yağlı sütle dolu memeler bırakmanızdan muhtemelen hoşnut olmayacaktır. Ancak pompalamak sonuç olarak süt üretiminizi uyaracak ve süt miktarınızı artıracaktır. Onun sütünü elinden almıyorsunuz.

Elle sağarak her zaman daha iyi sonuç alan biriyseniz, elle sağmaya devam edin.

Tabi ki pompa yapmak istemeyebilir ve bebeğinizi daha sık ve daha etkili emzirmeye odaklanabilirsiniz.

7. Galaktagog

Süt miktarını artıracak bitki ve ilaç kullanımı. Herkes için uygun olmasa da bazı anneler oldukça faydasını görmektedir. Kellymom.com gibi sitelerde yan etkiler ve dozlarla bilgi edinmeniz gerek. Çemen otu, bostan otu ve keçi sedef otu en yaygın olarak kullanılanlardır. Bazı doktorlar belli durumlar için domperidone isimli ilacı yazarlar. Ancak bunlar hiçbir zaman memeyi etkili boşaltmanın ve bir emzirmeyle ilgili her şeyin incelenmesinin yerine geçemez.

8. Bilimsel bakış

Bir kitapta yer alıyor olsaydı, bu bölüm küçük bir başlık altında olurdu çünkü çok küçük bir grup insanı içine alır.

Meme operasyonu geçirdiniz mi?

İki meme arasındaki boşluk çok mu veya memeleriniz asimetrik mi? Memeleriniz boru gibi bir şekle mi sahip ve areolalarınız şişkin mi? Gebelik süresince (veya ergenlikte) pek değişikliğe uğramadılar mı?

Polikistik Over Sendromuna sahip misiniz? Polikistik Over Sendromuna sahip bazı kadınlar (tümü değil) düşük süt üretimine sahip olurlar.

Bu durumlarda sertifikalı bir danışmanla (IBCLC) çalışmak ve teknik yardım almak gerek.

Bazı doktorlar hormon testleri yaptıracaktır. Özellikle hamilelikte meme dokusunun gelişimine yardımcı olabilecek bazı ilaçlar mevcuttur.

Tiroit seviyeleriniz ne durumda? Düşünebileceğinizden çok daha fazla kişiyi ilgilendiren bir durum bu. Her şeyi deniyor ve süt üretim sorununuz devam ediyorsa doktorunuzdan tiroit seviyenize bakmasını isteyin. Bazen annelerin düşük süt üretimine sahip olmalarının tıbbi bir nedeni olabilir. Böyle durumlarda doktorlar ve emzirme danışmanları yardım edebilir. Neyse ki tıbbi sorunlar insanların süt üretim sorunu yaşama sebepleri içinde en yaygın olanları değildir.

Mevcutta yeterli süt üretemeyen pek çok kadın, silikon uçlar kullanarak veya yeterince ve etkili bir şekilde emzirmeyerek durumu zorlaştırır. Neyse ki neredeyse her zaman durumu tersine çevirmek mümkün.

Ayrıca unutmayın ki, ilk emzirme deneyiminizde süt üretim sorunu yaşamış olmanız bir sonraki emzirme sürecinizin de sancılı olacağı anlamına gelmez. İlk seferde oluşan meme dokusu çoğunlukla yardımcı olur.

Bir kaç hafta boyunca emzirmemiş bir kadının tekrar süt üretebileceğini de aklınızda bulundurun. Pek çok vakada üretimi artırmak için gerekli mesajları tekrardan yollayabiliyoruz. Biz danışmanlar, sanal ve gerçek hayatta, size destek olmak isteyen binlerce kişiyiz.